Artur Celiński, 21 listopada 2020 r.

EWALUACJA. Uspołecznianie polityki kulturalnej Wrocławia

Dwa lata temu wrocławskie środowisko twórców i animatorów kultury otrzymało możliwość praktycznie samodzielnego zdefiniowania warunków dialogu z władzami miasta. Dzięki przeprowadzeniu ewaluacji wiemy, jakie są efekty tego unikalnego w skali całego kraju procesu.

Postawione przed nami zadanie dotyczyło przede wszystkim przyjrzeniu się pracy trzech stron – urzędu miasta, strony społecznej (lub lepiej stron społecznych) oraz Strefy Kultury przy organizacji Wrocławskiego Kongresu Kultury i wyborów Wrocławskiej Rady Kultury oraz proces tworzenia podstaw funkcjonowania Wrocławskiej Rady Kultury.

Sukcesy, o których warto mówić

Najciekawsze wątki w oczywisty sposób dotyczyły kształtowania formuły Wrocławskiej Rady Kultury. Warto zauważyć, iż:

• Udało się doprowadzić do stworzenia pierwszej w Polsce Rady Kultury, której członkowie (w części) są wybierani w głosowaniu powszechnym. Potwierdzeniem sukcesu tego działania jest też fakt, że aż 56 osób zgłosiło swoją kandydaturę w wyborach do Rady Kultury.
• To pierwszy przypadek, w którym strona społeczna praktycznie 
  w całości pisze treść Zarządzenia powołującego Radę Kultury i może zdefiniować sama siebie w tak szerokim zakresie.

Dodatkowo – w objętym ewaluacją procesie:

• Udało się wypracować formułę Wrocławskiego Kongresu Kultury – zarówno z punktu widzenia merytorycznego, jak i organizacyjnego (w tym jego skutecznej promocji). Kongres się jeszcze nie odbył, ale warto zauważyć, że od samego początku cieszył się olbrzymim zainteresowaniem, a liczba zgłoszeń wymusiła przeniesienie go do większego obiektu.  
• Zdaniem respondentów nawet 90% programu Kongresu zostało stworzonych przez reprezentantów strony społecznej. Można więc uznać, że przy pomocy organizacyjnej i produkcyjnej Strefy Kultury Wrocław strona społeczna stworzyła taki Kongres, jakiego oczekiwała.

Przytłaczające poczucie porażki

Z perspektywy naszych dziesięcioletnich już doświadczeń z miejskimi politykami kulturalnymi w Polsce samo skonstruowana rada kultury w taki sposób powinno być odebrane jako wielki sukces.

Tymczasem jednym z głównych powodów przeprowadzenia ewaluacji było niezadowolenie wszystkich jej uczestników z wypracowanych efektów. Istniało poczucie, że w trakcie tego procesu popełniony został szereg błędów. Celem naszej pracy była więc weryfikacja, czy to poczucie jest prawdziwe i na czym w istocie polegają te ewentualne błędy. 

Najważniejsze wnioski

Wśród najważniejszych wniosków przeprowadzonej ewaluacji można znaleźć:

• Tezę o braku właściwego przygotowania procesu. Dotyczy to zarówno władz miasta, jak i środowiska twórców wrocławskiej kultury.
• Tezę o oparciu procesu na życzeniowym założeniu, że wszyscy uczestnicy procesu będą chcieli ze sobą rozmawiać i podejdą w sposób konstruktywny i obiektywny do tematu. 
• Tezę zawierającą niską ocenę jakości moderacji procesu i koordynacji prac nad stworzeniem formuły Wrocławskiej Rady Kultury. Uczestnicy tego procesu często podkreślali: chaotyczność i przewlekłość spotkań; przekonanie o marnowaniu czasu wynikającego z braku struktury całego procesu; nadmierną emocjonalność towarzyszącą pracom; oraz brak konstruktywnej syntezy i związanego z tym zapisywania protokołu rozbieżności oraz narastające poczucie wykluczenia.
• Tezę wskazującą, że nieprzygotowanie i brak dobrej moderacji procesu udało się zrekompensować dzięki niezwykłej energii i zaangażowaniu wszystkich uczestników. Jednocześnie jednak zauważono paradoks – najbardziej zaangażowani uczestnicy cechowali się również najwyższym poziomem nieufności wobec władz miasta i prowadzonej przez nich polityki. 
• Tezę podkreślającą, że tzw. strona społeczna nie była w istocie ciałem jednorodnym i cechowały ją różnorodne, często sprzeczne ze sobą interesy.
• Tezę zawierającą przekonanie, że w ciągu 15 miesięcy pracy nie udało się doprowadzić do oczekiwanej integracji środowiska twórców i animatorów kultury. Poziom wzajemnej nieufności najbardziej zaangażowanych uczestników spadł poniżej poziomu, z jakim uczestnicy Ci przystępowali do projektu. 

Dziękujemy

Dziękujemy za powierzenie nam zadania ewaluacji pracy Grupy Kultura Wrocław i przygotowań do Wrocławskiego Kongresu Kultury. Wielkie uznanie kierujemy także w stronę wszystkich osób, które zgodziły się na udzielenie mi wywiadu i szczere wypowiedzi.